W związku z niepokojącą sytuacją z PPIS w Kartuzach ostatnio wystosowałem obszerną skargę do Starostwa Powiatowego w Kartuzach:
Stosownie do art. 63 Konstytucji RP zgłaszam podejmowanie niezgodnych z prawem zarządzeń oraz ograniczanie praw człowieka w sposób i w zakresie niedopuszczalnym.
Załącznik: kopia akt – http://bit.ly/1cyvOSd
Szczególna forma wniosku
Odnosząc się do pisma PPIS Kartuzy (karta 12 akt) wskazuje się, że niedopuszczalne jest ograniczanie dostępu do informacji publicznej poprzez wprowadzanie zarządzeń stanowiących obligatoryjny wzór wniosku.
W europejskiej koncepcji podmiotowe prawo do informacji wynika z art. 10 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 listopada 1950 r., która obowiązuje w Polsce od dnia 19 stycznia 1993 r. oraz z art. 10 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, ratyfikowanego przez Polskę w 1977 r. Artykuł 10 Konwencji zapewnia wolność każdego do otrzymywania i przekazywania informacji i idei, bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe (art. 10 ust. 1). Korzystanie z tej wolności może podlegać wymaganiom i ograniczeniom, wskazanym w art. 10 ust. 2 konwencji europejskiej. Natomiast art. 19 ust. 2 Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych formułuje prawo do informacji, jako prawo każdego do swobodnego wyrażania poglądów, które obejmuje swobodę poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania wszelkich informacji i poglądów, bez względu na granice państwowe. Obydwa akty prawne wyposażają każdego w prawo do wolności informacji.
Należy zwrócić uwagę, że art. 54 Konstytucji RP jest w swojej istocie odpowiednikiem art. 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, który to z kolei przepis jest uznawany w dokumentacji organizacji międzynarodowych za źródło prawa do informacji o działalności władz publicznych i pozytywnego obowiązku udostępniania takich informacji przez władze. Tak też wskazuje np. stanowisko Komitetu Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych z dnia 12 września 2011 r. ( (sygn. CCPR/C/GC/34, w pkt. 18) ):
Article 19, paragraph 2 embraces a right of access to information held by public bodies. Such information includes records held by a public body, regardless of the form in which the information is stored, its source and the date of production.
Ten sam art. 54 jest również odpowiednikiem art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Na gruncie art. 10 Europejski Trybunał Praw Człowieka wskazywał już, że może być naruszeniem przez Państwo – sygnatariusza odmówienie dostępu do informacji, będącej w posiadaniu wład
W niniejszej sprawie doszło do bezprawnego ograniczania dostępu do informacji. Art. 10 EKPCz stanowi m. in. o zasadach ograniczania dostępu do informacji:
1. Każdy ma prawo do wolności wyrażania opinii. Prawo to obejmuje wolność posiadania poglądów oraz otrzymywania i przekazywania informacji i idei bez ingerencji władz publicznych i bez względu na granice państwowe. Niniejszy przepis nie wyklucza prawa Państw do poddania procedurze zezwoleń przedsiębiorstw radiowych, telewizyjnych lub kinematograficznych.
2. Korzystanie z tych wolności pociągających za sobą obowiązki i odpowiedzialność może podlegać takim wymogom formalnym, warunkom, ograniczeniom i sankcjom, jakie są przewidziane przez ustawę i niezbędne w społeczeństwie demokratycznym w interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej.
Nie sposób przyjąć, że konieczność skorzystania z ściśle określonego formularza jest niezbędne.
Działanie to na gruncie Konstytucji również stanowi naruszenie z względu na treść norm:
Art. 31. 1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Art. 61.1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.
2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.
3. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.
4. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.
Ustawa nie przewiduje szczególnej formy wniosku o udostępnienie informacji publicznej (dopuszcza nawet wniosek ustny), ani nie zawiera delegacji dopuszczającej takie ograniczenia w zarządzeniach. Taka delegacja byłaby niezgodna z Konstytucją RP. Stanowisko co do formy potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. I OSK 1277/08 stanowiący:
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego za wniosek pisemny uznawać należy również przesłanie zapytania pocztą elektroniczną i to nawet gdy do jej autoryzacji nie zostanie użyty podpis elektroniczny.
Pogląd ten wydaje się uzasadniony brakiem konieczności pełnego zidentyfikowania wnioskodawcy, a to z uwagi na to, że żądając informacji nie musi się on wykazać jakimkolwiek interesem prawnym lub faktycznym, aby otrzymać informację.
Wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać każdą formę, o ile wynika z niego w sposób jasny, co jest przedmiotem wniosku. Wniosek taki wszczyna postępowanie w sprawie, ale na tym etapie nie mają jeszcze zastosowania przepisy K.p.a.
Zarządzenia mogą regulować tylko wewnętrzną organizacje urzędu bez oddziaływania na sytuacje prawną podmiotów zewnętrznych z względu na art. 93 Konstytucji RP. Wyraźnie mówi o tym B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2012:
5. Do wydawania aktów mających charakter wewnętrzny powinny upoważniać postanowienia ustawowe. Zakres podmiotów upoważnionych do wydawania aktów wewnętrznie obowiązujących jest szeroki. Upoważnienie ustawowe do wydania aktu wykonawczego ma – zdaniem TK – charakter upoważnienia do stanowienia aktu normatywnego, jako aktu wykonawczego o wewnętrznym charakterze (zob. wyr. K 25/99). W tym kontekście warto też powołać orzecznictwo NSA. Zgodnie z nim (por. wyr. z 10.10.2006 r., II GSK 173/06) „decyzja” oznacza wszelkie akty woli organu państwowego, włączając w to zarządzenia.
6. Akty te nie mogą regulować praw, wolności ani obowiązków obywateli, osób prawnych i innych podmiotów niepodległych organizacyjnie podmiotowi wydającemu akt.
Dane osobowe
Ponadto ustanowiony bezprawnie wniosek wywołuje naruszenie prawa do prywatności uregulowane m. in. w art. 51 Konstytucji RP stanowiącym:
1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.
2. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
3. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.
4. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą.
5. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.
Należy wskazać, że szczegółowo zasady dopuszczalnego przetwarzania danych wskazuje ustawa o ochronie danych osobowych w art. 23 stanowiąc:
Art. 23. 1. Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:
1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych,
2) jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa,
3) jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą,
4) jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego,
5) jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.
2. Zgoda, o której mowa w ust. 1 pkt 1, może obejmować również przetwarzanie danych w przyszłości, jeżeli nie zmienia się cel przetwarzania.
3. Jeżeli przetwarzanie danych jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, a spełnienie warunku określonego w ust. 1 pkt 1 jest niemożliwe, można przetwarzać dane bez zgody tej osoby, do czasu, gdy uzyskanie zgody będzie możliwe.
4. Za prawnie usprawiedliwiony cel, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, uważa się w szczególności:
1) marketing bezpośredni własnych produktów lub usług administratora danych,
2) dochodzenie roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Ustawa nie nadaje uprawnień żądania danych osobowych wskazanych w wniosku jako wymagane, co wskazano w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (sygn. II SAB/Wa 57/09) stwierdzając:
Nie sposób zgodzić się jednocześnie z organem w kwestii żądania od skarżącego podania we wniosku danych osobowych w postaci imienia i nazwiska, adresu z kodem pocztowym, miejscowości i nr domu, a nadto podpisania wniosków, stosownie do art. 63 § 2 i § 3 k.p.a. Należy bowiem zauważyć, że przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie nakazują zachowania szczególnej formy wniosku. Brak jest w niej również nakazu, aby wnioskodawca musiał podawać swoje dane osobowe, albowiem może informację uzyskać ustnie lub też wnioskować o przesłanie jej na poste restante czy na adres skrytki pocztowej. Może też uczynić to drogą elektroniczną, podając adres swojej poczty e-mailowej. Oznacza to, że podmiotom obowiązanym do udostępnienia informacji publicznej powołana ustawa nie nadała uprawnień do żądania tych danych.
Należy więc uznać, że dopuszczalne jest, aby podmiot pozyskiwał i przetwarzał wyłącznie dane niezbędne do przekazania danych tj. adres doręczenia (w przypadku żądania doręczenia pocztą), adres e-mail (w przypadku doręczenia pocztą elektroniczną), FAX (w przypadku doręczanie FAX-em), lecz nie jest dopuszczalne wymaganie danych innych nie niezbędnych danych np. adres zamieszkania (w przypadku doręczenia pocztą elektroniczną), a nawet imię i nazwisko wnioskodawcy.
Patrz również: http://informacjapubliczna.org.pl/11,886,giodo_o_formularzu_wniosku_o_udostepnienie_informacji_publicznej.html
Wymaganie zgody na przetwarzanie danych osobowych jest zbędne, gdyż taka zgoda wymagana jest wyłączne w przypadku przetwarzania danych osobowych przez podmiot prywatny (art. 23 ust. 1 pkt. 1). Władza publiczna nie może przetwarzać danych osobowych w innym celu niż realizacja obowiązku wynikającego z przepisu prawa z względu na art. 7 Konstytucji RP stanowiący:
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2012 wyjaśnia:
Zgodnie z powszechnie przyjętym w doktrynie prawa i w orzecznictwie TK rozumieniem sformułowanej przez Konstytucję w art. 7 zasady legalizmu kompetencja (realizująca ją działalność) każdego organu władzy publicznej powinna opierać się na wyraźnie sformułowanym przepisie prawnym. Oznacza to, że w państwie praworządnym wszelka działalność władcza wymaga podstaw prawnych, tzn. legitymacji w prawnie nadanym upoważnieniu do działania. Konsekwencją tak rozumianej zasady legalizmu jest też prawna reglamentacja działalności prawodawczej, oznaczająca, że akty prawotwórcze powinny mieć legitymację w Konstytucji albo też w aktach prawnych podjętych na jej podstawie, właściwych do przydzielania w jakimś zakresie kompetencji. Sposób wykorzystywania kompetencji przez organy państwowe nie jest wyrazem arbitralności ich działania, lecz wynikiem realizacji przekazanych im uprawnień. Działania wyrastające poza ramy tych uprawnień pozbawione są zaś legitymacji. Nie ma tu więc pola dla decyzji samowolnych ani też nadmiernego marginesu swobody w działalności organu władzy publicznej. Każde przekroczenie granic określonych przez Konstytucję pozbawia taki organ legitymacji działania.
Zarządzenie
Zniekształcanie definicji ustawowej
Zgodnie z hierarchią aktów prawa prawa określoną w rozdziale III Konstytucji RP nie jest dopuszczalne zmiana ustawy rozporządzeniem, tudzież zarządzeniem bez ścisłej delegacji ustawowej w tym zakresie. Należy więc uznać, ze instrukcja porządkowa udzielania informacji publicznej w pkt. 3 ppkt. 1 stanowiąc
Każda informacja, o sprawach publicznych, dotycząca wykonywania zadań o charakterze publicznym lub majątku publicznego wytworzona w Stacji podlega zamieszczeniu w BIP.
narusza art. 6 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Narusza to również par. 136 zał. do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”.
Publikacja w BIP
Należy wskazać, że przepis ten ustalony nie jest realizowany przez niego samego, gdyż informacją dotyczącą wykonywania zadań są np. wszelkie akty i rozstrzygnięcia administracyjne (p. art. 6 ust. 1 pkt. 4 tiret 1 ustawy) lub dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających (p. art. 6 ust. 1 pkt. 4 tiret 2 ustawy). W przypadku tiret 2 publikacja tej informacji jest na podstawie art. 8 ust. 3 zd. 1 ustawy obowiązkowa, czego podmiot nie wypełnia, gdyż bez wątpienia na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej dokonuje innych kontroli niż zbiorników wodnych (art. 4 ust. 1 pkt. 1).
Nie znajdzie tu zastosowanie art. 29a ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej stanowiący:
Uzyskane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w trakcie kontroli informacje, dokumenty i inne dane zawierające tajemnicę prawnie chronioną kontrolowanego nie mogą być przekazywane innym organom ani ujawniane, jeżeli nie jest to konieczne ze względu na ochronę życia lub zdrowia człowieka, z wyłączeniem żądania sądu lub prokuratora w związku z toczącym się postępowaniem.
w świetle orzecznictwa przykładowo np. wyrok WSA w Warszawie (sygn.II SAB/Wa 396/11):
Przyjąć zatem należy jako zasadę jawność informacji o charakterze publicznym, zaś wyjątków od tej zasadny należy upatrywać w jasno określonych przepisach prawa powszechnie obowiązującego. Inną zaś kwestię stanowi uzasadnione ograniczenie dostępności do informacji publicznej ze względu na dobra chronione prawem, o czym stanowi art. 5 ust. 1 – 4 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Takie ograniczenie zawiera ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w art. 29a stanowiąc, iż uzyskane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w trakcie kontroli informacje, dokumenty i inne dane zawierające tajemnicę prawnie chronioną kontrolowanego nie mogą być przekazywane innym organom ani ujawniane, jeżeli nie jest to konieczne ze względu na ochronę życia lub zdrowia człowieka, z wyłączeniem żądania sądu lub prokuratora w związku z toczącym się postępowaniem. Jednakże ww. przepis nie wyłącza dokumentacji pokontrolnej z pojęcia informacji publicznej, jak to przyjął organ Inspekcji Sanitarnej. Przeciwnie, protokoły z kontroli zakładu pracy powiatowego inspektora sanitarnego mają walor informacji publicznej, lecz informacja w tych protokołach zawarta i tylko w zakresie objętym tajemnicą prawnie chronioną np. tajemnicą przedsiębiorcy, podlega ograniczeniu.
Powyższa sprawa dotyczyła udostępnienia informacji publicznej w trybie art. 10 ustawy, gdzie znajduje zastosowanie art. 16 ustawy. W przypadku publikacji w BIP zamiast art. 16 ustawy ma zastosowanie odpowiednio art. 8 ust. 5 ustawy stanowiący:
W przypadku wyłączenia jawności informacji publicznej, w Biuletynie Informacji Publicznej podaje się zakres wyłączenia, podstawę prawną wyłączenia jawności oraz wskazuje się organ lub osobę, które dokonały wyłączenia, a w przypadku, o którym mowa w art. 5 ust. 2, podmiot, w interesie którego dokonano wyłączenia jawności.
Należy wskazać również, że w przypadku instytucji publicznych nie będą miały zastosowania żadne ograniczenia tajemnice z względu na powszechnie przyjętą jawność instytucji publicznych mającą swoje źródło w art. 61 Konstytucji RP.
Można zwrócić uwagę na praktykę:
- NIK – http://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/kontrole,11927.html
- UM Szczecin – http://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinBIP/chapter_50569.asp
- UM Kraków – http://www.bip.krakow.pl/?dok_id=55808
- UM Ornitowice – http://www.bip.ornontowice.pl/index.jsp?bipkod=/023/011
Doświadczenia urzędów wskazują, że publikacja tych informacji w BIP wpływa na poprawę realizacji zadań przez urząd, gdyż pozwala na zapoznanie się z dokumentami każdemu i zawiadomienie instytucji o długofalowych skutkach kontroli. Z oczywistych względów kontrole nie mogą być przeprowadzane zawszę i wszędzie i trudno oceniać długofalowe skutki przy tak ograniczonych zasobach osobowych.
Niejasne zapisy
Z względu na art. 7 Konstytucji RP należy uznać za niedopuszczalne zapisy pkt. 3 ppkt. 5 w związku z pkt. 3 ppkt. 1 instrukcji z względu na art. 7 Konstytucji RP stanowiący o prymacie wykładni językowej, a przepisy te są z sobą sprzeczne.
Należy wskazać, że w BIP, oprócz informacji określonych w art. 8 ust. 3 zd. 1 w związku z art. 6 mogą stosownie do art. 8 ust. 3 zd. 2 być publikowane również inne informacje.
Narusza to również par. 136 zał. do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”.
Powtórzenie zapisów ustawowych
Narusza to par. 137 zał. do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”.
Żądam:
- przesłania przez Radę Powiatu poprzez w/w ePUAP kopii (np.skan) pisma PPIS Kartuzy znak SE.O-01/0123/1/JM/2013 z dn. 8 października 2013 roku,
- podjęcia stosownych działań dyscyplinarnych wobec osób winnych naruszeń wskazanych w skardze.
Niniejsze pismo podlega publikacji w całości na http://ochrona.jawnosc.tk.
Pismo od PPIS Kartuzy: http://www.scribd.com/doc/178418297/?secret_password=1m9oudko5etz04lvtbn5
Uchwała Starostwa Kartuzkiego