Moim zdaniem jedną z podstawowych wartości w demokracji jest jawność wydatków publicznych. Jawność taka może być przede wszystkim osiągnięta poprzez przekazanie do publicznej wiadomości zbiorczej informacji o podpisywanych umowach. Uważam, że zasada jawności w sferze finansów publicznych jest podstawą oceny systemu sprawowania władzy publicznej. Stanowi ona niezbędny elementów rozliczalność działania władz i stanowi wzmocnienie obywateli w procesie rządzenia.
Czytaj dalej →
Praca nad lepszym rejestrem umów (wydatków) w Gdańsku
Niezmiennie zabiegam o publikacje rejestrów umów przez instytucje publiczne. Chciałbym, aby każda instytucja publiczna zamieszczała na swojej stronie rzetelne, wiarygodne i kompletne informacje na temat swoich wydatków.
Taka publikacja powinna odbywać się w taki sposób, aby informacja była użyteczna i dostępna dla odbiorców. Jakiś czas temu skutecznie pracowałem nad formą publikacji rejestru umów w Gliwicach. Tam ostatecznie udało się przekonać urzędników do przyjęcia formy, która nie będzie wykluczać osób niepełnosprawnych.
W marcu 2014 roku Prezydent Gdańska ogłosił, że Miasto będzie realizować Manifest Otwartości Miasta Gdańska. W ramach tego w styczniu 2015 roku opublikowano rejestr umów, a raczej… rejestr wydatków. Nie częstym jest w Polsce, aby publikować informacje o wszystkich wydatkach, także tych związanych z np. kosztami sądowymi. Takie postępowanie warte jest przyjęcia w innych miejscowościach. Czasem udostępnienie takich zbiorów nie wymagają specjalnego nakładu pracy.
Czytaj dalej →
Uchwały o rejestrach umów
Do działań na rzecz Publiczny Rejestr Umów włącza się coraz więcej osób. Wsród nich są również radni/-e, którym z racji pełnionej funkcji przysługują pewne dodatkowe uprawnienia. Wśród tych uprawnień znajduje się możliwość podjęcia uchwały o kierunkach działania burmistrza (wójta, prezydenta) dotyczących przejrzystości wydatkowania środków pieniężnych poprzez wprowadzenia elektronicznego rejestru zawieranych umów.
Brak chęci udostępniania informacji o publicznych środkach przez organizacje pozarządowe
Chciałbym, aby każdy miał dostęp do informacji o wydatkach ze środków publicznych. Najlepiej, aby dostępna była ona uzupełniana na bieżąco i widoczna dla wszystkich w Internecie. Już Max Weber, pisząc o tym jak etyka protestancka sprzyja przedsiębiorczości, wspominał o zachowaniach ułatwiających budowanie zaufanie. Wśród nich wymieniał: uczciwość, rzetelność i dotrzymywanie zobowiązań. Jawność jest ich nieodzowną częścią. A samo zaufanie społeczne jest w Polsce zdecydowanie zbyt niskie, choć bardzo potrzebne do dalszego rozwoju.
Na jego brak wszyscy narzekają, między innymi organizacje pozarządowe. Moim zdaniem kluczowym sposobem na stworzenie pozytywnej atmosfery wokół działań społecznych jest dostarczanie informacji. Jest wiele głosów, że ludzie nie zrozumieją wydatków organizacji. Uważam, że to krótkowzroczne myślenie. Każde uchylenie rąbka tajemnicy powoduje niepotrzebną sensację. A tajemnice stanowią przykrywkę dla nieprawidłowości, które choć zdarzają się niewielu, uderzają w całe środowisko.
Skąd projekt „Poradnia”?
Stowarzyszenie Sieć Obywatelska – Watchdog Polska od lat prowadzi projekt Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej (PC-DIP).
W związku z projektem systemowym „STRAŻNICTWO – profesjonalnie i trwale w interesie publicznym” Sieć zamierza usprawnić funkcjonowanie PC-DIP. Chce stworzyć korpusu służby prawnej dla organizacji strażniczych, zwłaszcza lokalnych.
Dotychczas działalność PC-DIP obecnie opiera się na współdzielonej skrzynce pocztowej na którą spływają zapytania, a następnie są na nie udzielane odpowiedzi w formie zwykłej wiadomości. Zapytań jest sporo. Jak to w skrzynce pocztowej nie ma możliwości stopniowania uprawnień, przeszukiwanie i łączenie wątków jest utrudnione.
Prowadzi do np. utrudnienia w rozbudowie kadry o wolontariuszy, praktykantów, ekspertów, którzy mogliby mieć dostęp do wyselekcjonowanych spraw i przygotowywać projekty pism, ale niedopuszczalne jest, aby mieli wgląd w dane wszystkich klientów.
Rektor Uniwersytetu Gdańskiego a rejestr umów
Ostatnio watchdog.edu.pl pisała:
Zwiększenie transparentności uczelni jest kluczowe dla zwiększenia jakości ich działania i odbudowy społecznego zaufania do nich. Dla wielu uczelni posiadanie BIP-u to zbyt duże wyzwanie, nie wspominając o ich zawartości. Umowy, o których mowa w tym artykule to mały wycinek problemu.
Z tego względu ostatnio uznałem, że zapytam Rektora Uniwersytetu Gdańskiego o sposób prowadzenia przez niego rejestrów umów, aby – zgodnie z planem – zapytać o ich kopie.
Forma rejestru umów a wykluczenie osób niepełnosprawnych
24 października Urząd Miejski w Gliwicach opublikował rejestr umów w ramach prowadzonego Biuletynu Informacji Publicznej. Jest to pokłosie działań Bartosza Rybczaka, który zdecydował się zastosować procedurę w Gliwicach – zażądał rejestru umów, zaskoczył się brakiem jakichkolwiek, aby następnie odkryć ukryte rejestry, dowiódł swoich praw. Przez podnoszony przy tym wrzask nakłonił do publikacji tych danych w ramach BIP. Swoją historie spisał w ramach kroniki jawności.
Czytaj dalej →
Wybór formy udostępnienia informacji publicznej w praktyce
Zgodnie z polską koncepcją prawa do informacji publicznej to wnioskodawca decyduje, jaki sposób uzyskania informacji publicznej jest dla niego najbardziej pożądany. Jakie wyjątki od tego uprawnienia występują? Czy urzędnik może bez specjalnego powodu stwierdzić, że dokumenty nie zostaną przesłane, a są dostępne tylko do wglądu? Moim zdaniem zasady postępowania organu administracji publicznej są tu ściśle określone, a uznaniowość – ograniczona.
Jednak rejestr wyszedł na jaw
Wierzę, że jest kwestią czasu, aż informacja o niemal każdym wydatku z środków publicznych – rejestrowanym przecież już w bazach danych różnego rodzaju, choćby księgowych – będzie powszechnie dostępna bez przeszkód. Bez przeszkód oznacza bez dodatkowych formalności – po prostu uzupełniana na bieżąco i widoczna dla wszystkich w Internecie. Co więcej udostępniana tak, aby można ją było łatwo zestawić i porównać z innymi informacjami, zatem możliwa do „odczytu maszynowego” np. w formie arkusza kalkulacyjnego.
Uważam, że Rada Ministrów powinna stanowić wzór w tym obszarze dla całej administracji rządowej, więc zacząłem ją pytać o wykazy umów. Obecnie okazuje się, że niektórzy ministrowie mają problem z ich udostępnianiem, ale systematycznie wraz z Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Warszawie pracujemy nad ustaleniem zasad ich udostępniania. Już przekonał się Premier (3 wyroki, w tym 1 z mojej skargi), Minister Zdrowia (1 z mojej skargi) , Minister Spraw Zagranicznych (1 z mojej skargi), że udostępniać je trzeba. W kolejce do lekcji są m.in. Minister Skarbu Państwa, Minister Administracji i Cyfryzacji, Minister Finansów, Minister Gospodarki, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
W celu uzyskania informacji publicznej na temat zawieranych umów przez Ministra Gospodarki złożyłem dwa wnioski: wniosek pierwszy z dnia 7 sierpnia 2013 roku „o rozpoznanie” i drugi z dnia 21 sierpnia 2013 roku o wykaz, ponieważ celem było uzyskanie treści wykazu umów, a nie wiedziałem, czy w ministerstwie prowadzony jest wykaz i w jakiej formie ów wykaz jest prowadzony – złożyłem taki wniosek, aby ograniczyć pracochłonność odpowiedzi na drugi wniosek.
Czytaj dalej →
W Rykach skarga nie wystarcza, wyrok jest konieczny
Wnioskiem z dnia 9 grudnia 2013 roku wniosłem do Burmistrza Ryk o udostępnienie szeregu informacji o zróżnicowanym rodzajowo charakterze wymienionych w petitiumskargi tj.:
- wykaz udzielonych poręczeń i gwarancji, z wymienieniem podmiotów, których gwarancje i poręczenia dotyczą,
- wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia,
- wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym udzielono pomocy publicznej,
- informacji o usłudze pozwalającej na komunikowanie się, w szczególności wykorzystującej środki wspierające komunikowanie się,
- rejestru żłobków i klubów dziecięcych,
- maksymalnego rozmiaru dokumentu elektronicznego wraz z załącznikami, wyrażonym w megabajtach, możliwym do doręczenia za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej, nie mniejszym niż 5 megabajtów,
- rejestru umów,
- zestawienie jednostek podległych zawierające co najmniej dane w zakresie nazwy, daty dopełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 6 ust. 3 ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz adres URL podstrony BIP jednostki zawierający kopie treści zarządzeń za rok 2013,
- zestawienie osób prawnych, w których jednostka samorządu terytorialnego ma pozycje dominującą w rozumieniu przepisów w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, zawierające co najmniej nazwę podmiotu, adres URL podstrony BIP jednostki,
- zestawienie umów dotacji oraz umów o realizacje zadania publicznego za rok 2013, zawierające co najmniej nazwę podmiotu, numer umowy